ارزیابی تاثیر عصاره‌های گیاهی آویشن، زیره و شمعدانی بر مراحل مختلف رشد همونکوس کونتورتوس (نماتود) در شرایط آزمایشگاهی و میدانی

مقدمه: با توجه به مقاومت انگل‌های کرمی در برابر داروهای مورد مصرف، استفاده از ترکیبات جایگزین از اهمیت زیادی برخوردار است در این راستا بهره‌گیری از داروهای گیاهی به عنوان ترکیباتی که حداقل ضایعات را در میزبان ایجاد می‌کنند در اولویت قرار دارند. هدف: در این تحقیق تاثیر سه عصاره گیاهی آویشن، زیره و شمعدانی بر مرحله تخم، نوزاد و کرم بالغ نماتود همونکوس کنتورتوس شیردان گوسفند ارزیابی شد. روش بررسی: پس از آلوده‌سازی تجربی گوسفند و تهیه حیوان مخزن، نمونه مدفوع برای تعیین تعداد تخم در گرم مدفوع و کشت آن اخذ گردید. هر عصاره به طور جداگانه به نمونه‌های مدفوع به همراه گروه کنترل اضافه شد و پس از قرار گرفتن نمونه‌ها به مدت 10 روز در حرارت 27 - 25 درجه سانتی‌گراد مدفوع کشت داده شد. هم‌چنین به منظور بررسی تاثیر عصاره‌ها بر مرحله نوزادی نماتودها، سه میزان مختلف از هر عصاره گیاهی به نوزادان جمع‌آوری شده اضافه گردید. جهت آلودگی تجربی به 10 راس بره نر 6-5 ماهه که عاری از آلودگی کرمی بودند تعداد 10000 نوزاد مرحله سوم همونکوس کنتورتوس خورانده شد. این گوسفندان در طول مدت نگهداری به صورت دستی تغذیه می‌شدند و یک ماه بعد از آلودگی، 20 سانتی‌متر مکعب از هر عصاره به هر راس گوسفند خورانده شد. نتایج: بررسی حاضر نشان داد سه عصاره گیاهی آویشن، زیره و شمعدانی بر مرحله تخم همونکوس کنتورتوس به ترتیب 9/89 و 6/21 و 6/6 درصد تاثیر دارند، هم‌چنین در مجاورت مستقیم عصاره‌ها با نوزاد، ترکیب آویشن با میزان 01/0، 02/0 و 30/0 سانتی‌متر مکعب پس از 10 دقیقه به ترتیب 7/95 و 7/97 و 100 درصد باعث تلفات شد و در مورد زیره و شمعدانی به ترتیب منجر به 2/83، 5/87، 86 و 8/65، 6/77، 5/78 درصد تلفات گردید. در بررسی تاثیر عصاره‌ها علیه کرم بالغ و در شرایط داخل بدنی نشان داده شد اگر چه 48 ساعت بعد از خوراندن عصاره آویشن کاهش معنی‌داری در تعداد تخم در گرم مدفوع اتفاق می‌افتد، ولی مجدداً در روزهای بعد تعداد تخم در گرم مدفوع به وضعیت قبلی باز خواهد گشت و هم‌چنین اختلاف معنی‌داری بین تعداد تخم در روزها و تیمارهای مختلف مشاهده نشد، نتایج کالبد گشایی نیز حاکی از عدم تاثیر عصاره‌ها بر کرم بالغ بود. نتیجه‌گیری: از سه عصاره گیاهی مورد استفاده عصاره آویشن بر مراحل تخم و نوزادی همونکوس کونتورتوس تاثیر مناسب‌تری داشته است در حالی‌که این ترکیبات اثر مطلوبی بر مرحله بالغ انگل نداشته‌اند.